Fræðimennska og pólitík.

Frá því að Icesavesamninganefndin kom heim með þann samning er í daglegu tali kallast Icesave III, hafa þeir aðilar sem samþykkja vilja samninginn vitnað helst í  lögfræðingana Lárusar Blöndal og Lee Buccheit og ummæli þeirra vegna þess samnings er þeir sjálfir komu að. 

 Er látið svo líta út að  ummæli þeirra séu  nýtt lögfræðilegt mat þeirra á deilu, sem var í eðli sínu fremur  lögfræðileg en pólitísk í upphafi.  En eins og flestir muna eflaust þá hafa bæði Lee og Lárus, verið þeirrar skoðunnar, eða það verið þeirra lögfræðilega mat, að íslendingum bæri ekki að ábyrgjast Icesavekröfur Breta og Hollendinga. 

  Þegar aðili ræður lögmann eða annan fræðimann til lausnar deilu þá vinnur sá inn sami að lausn deilunnar innan þeirra marka er sá sem ræður hann til starfsins ætlast til.  Stjórnvöld réðu þá Lee og Lárus til þess að ná betri samning en Icesave I og II voru, ekki til þess að deila um lagalega túlkun málsins.

 Þó svo að Lárus hafi verið ráðinn að tillögu stjórnarandstöðu og það verið sameiginleg ákvörðun stjórnar og stjórnarandstöðu að ráða Lee, þá var og er málið á forræði fjármálaráðherra og umboð þeirra til samninga í deilunni byggt á því sem ráðherrann, fyrir hönd stjórnvalda ætlast til.

Icesavedeilan sem slík, snýst í rauninni um lagalegan ágreining um það, á hvaða hátt skuli gert upp við bresk og hollensk stjórnvöld, sem tóku að sér hlutverk innistæðueigendana með því að greiða þeim út innistæður þeirra á Icesavereikningunum, í þeim helsta tilgangi að forða bankakerfi landa sinna og eflaust því evrópska frá bankaáhlaupi.

Íslensk stjórnvöld stóðu í þeirri trú að þau hefðu á sínum tíma tekið upp tilskipanir vegna innstæðutrygginga á réttan og löglegan hátt.  Eins er það víst að sé ESA hlutverki sínu vaxið, þá sé stofnunin sömu skoðunnar, í það minnsta hvað lagalegt form áhrærir óháð því pólitíksa mati sem að stofnunin kunni að hafa á málinu, eftir að Icesavedeilan varð til og varð pólitísk í stað þess að vera á lagalegum grunni.

Í ljósi þess að íslensk stjórnvöld töldu sig hafa tekið upp með réttum hætti tilskipunina um innstæðutryggingar og vilja þeirra til þess að fara eftir henni, af fremsta megni, þá er samkvæmt neyðarlögunum er sett voru í okt. 2008 gert ráð fyrir forgangi Tryggingarsjóðs innistæðueigenda og fjárfesta (TIF) í kröfur þrotabús gamla Landsbankans.   Í framhaldinu eftir því heimtum úr þrotabúinu myndi framvinda, var TIF ætlað að greiða bresku og hollensku innistæðueigendunum innistæður sínar til baka, eða allt að því hámarki sem tilskipunin kveður á um  (20.887 evrur, ef ég man rétt).

 Þeirri áætlun stjórnvalda var hins vegar hrundið þegar að bresk og hollensk stjórnvöld ákváðu, til bjargar eigin og eflaust evrópsku fjármálakerfi að borga innistæðueigendunum út innistæðurnar  og krefja í framhaldinu íslensk stjórnvöld um endurgreiðslu þeirrar upphæðar og/eða þess að íslensk stjórnvöld ábyrgðust greiðslur úr þrotabúi Landsbankans til TIF,  sem gæti svo greitt breskum og hollenskum stjórnvöldum, það sem þau greiddu Icesaveinnistæðueigendum óumbeðin.  Í kjölfar þeirra atburða  breyttist Icesavedeilan úr því að vera lögfræðilegt úrlausnarefni í það að vera pólitískt úrlausnarefni.

Ýmsir fræðimenn hafa svo verið kallaðir til sögunnar til þess að lýsa yfir ágæti fyrri samninga og þeirra samninga sem áður hafa verið í umræðunni.    Að halda því fram að hinar  ýmsu  yfirlýsingar fræðimanna, eins og  að Íslands myndi breytast í Kúbu norðursins,  Ísland yrði á pari við Norður-kóreu í lífsgæðum almennings og allar aðrar hrakspár um hér færi allt fjandans til ef fyrri samningar yrðu ekki samþykktir, hafi verið á fræðilegum grunni, en ekki pólitískum, hvort sem því sé haldið fram af fræðimönnunum sjálfum eða öðrum, er í besta falli gengisfelling á fræðum þeirra fræðimanna er selt hafa fræðimennsku sína pólitískum hagsmunum.